Мадина конституциясига шарҳлар
Биринчи Ислом жамияти, баъзи доиралар одатда ишонганидек, қилич кучи билан эмас, балки Мадина Конституцияси деб аталмиш ижтимоий шартнома хавфсизлигини таъминлашда барпо этилган. Ҳар ҳолда, Мадина Конституцияси мусулмонлар, яҳудийлар ва мушрикларнинг плюралистик жамияти учун озод жамият ташкил қилиб, озодлик машъалини ёқди. Инсоният цивилизациясининг интеллектуал ва сиёсий тарихида бундай мисли кўрилмаган Озод жамиятга шахсан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томонидан григориан тақвими бўйича 622 йилда, яъни замонавий, плюралистик, диний бағрикенг эркин жамиятни мустаҳкамлайдиган Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларациясидан (1948) бир минг уч юз йил аввал асос солинган.